Informatiearchitectuur is de sleutel tot een succesvolle website

In een tijd waarin de aandachtsspanne van websitebezoekers korter is dan die van een goudvis, is een duidelijke en heldere informatiearchitectuur niet alleen wenselijk, maar ook belangrijk. Websites die hun informatie slim structureren, scoren hoger in zoekmachines, zorgen voor meer conversies en bieden een prettige gebruikerservaring.

Stel je het volgende scenario eens voor .. je loopt een enorme bibliotheek binnen, maar de boeken liggen kriskras door elkaar, zonder logica of ordening. Je zoekt een spannend boek, maar raakt verdwaald tussen de kookboeken en enorm zoetsappige romannetjes. Frustrerend, toch? 

Precies dat gevoel krijgen bezoekers van een website zonder een heldere en duidelijke informatiearchitectuur (IA). Informatiearchitectuur is als een onzichtbare held die ervoor zorgt dat gebruikers moeiteloos hun weg kunnen vinden, content snel kunnen scannen en precies dát vinden waarvoor ze kwamen.

Maar wat is informatiearchitectuur nu precies, waar komt het vandaan, en hoe kun je het zelf toepassen en verbeteren? Tijd om in de wereld van informatiearchitectuur te duiken.

#Wat is informatiearchitectuur (IA)?

Informatiearchitectuur, vaak afgekort tot IA, is de discipline die zich bezighoudt met het organiseren, presenteren en structureren van informatie binnen een digitaal systeem, zoals een website. Hierdoor wordt deze informatie gemakkelijk vindbaar, begrijpelijk en bruikbaar.

Informatiearchitectuur draait dus onder andere om het logisch ordenen van informatie zodat gebruikers snel en intuïtief kunnen navigeren. Maar het gaat niet alleen om menu’s en navigatiebalken, maar om de complete structuur van een website; van de homepage tot de diepste subpagina’s. 

Informatiearchitectuur bepaalt dus hoe content wordt gecategoriseerd, gelabeld en gepresenteerd, zodat bezoekers niet verdwalen in een digitale jungle. Een goede informatiearchitectuur is als een plattegrond. Het wijst bezoekers de weg, voorkomt frustratie en zorgt ervoor dat ze hun doel bereiken. 

En of het nu gaat om het kopen van een product, het lezen van een blog of het vinden van contactgegevens. Zonder een heldere structuur wordt zelfs de mooiste website een doolhof.

#De oorsprong van informatiearchitectuur

Hoewel informatiearchitectuur tegenwoordig vooral wordt geassocieerd met websites en apps, liggen de wortels ervan veel dieper. De term “Information Architecture” werd voor het eerst breed bekend door Richard Saul Wurman, een Amerikaanse architect en grafisch ontwerper. 

In de jaren tachtig en negentig legde hij de basis voor het vakgebied met zijn boeken en lezingen over het ordenen van informatie in een steeds complexere wereld. Wurman zag dat mensen steeds meer informatie moesten verwerken en dat structuur en context essentieel waren om die informatie begrijpelijk te maken. 

Zijn werk inspireerde een nieuwe generatie ontwerpers en ontwikkelaars om zich niet alleen te focussen op vormgeving, maar vooral op de logica achter de informatie. In de jaren negentig kreeg informatiearchitectuur een stevige plek binnen de opkomende wereld van het internet. 

Peter Morville en Louis Rosenfeld schreven in 1998 het invloedrijke boek “Information Architecture for the World Wide Web”, ook wel de “Polar bear book” genoemd. Dit boek wordt nog steeds gezien als de bijbel voor iedereen die zich met informatiearchitectuur bezighoudt. 

Morville en Rosenfeld onderzochten hoe gebruikers informatie zoeken, hoe ze navigeren en welke patronen het beste werken. Hun bevindingen vormen tot op de dag van vandaag de basis voor informatiearchitectuur in webdesign.

#Wetenschappelijk onderzoek

De ontwikkeling van informatiearchitectuur is niet alleen gebaseerd op praktijkervaring, maar ook op wetenschappelijk onderzoek. Studies naar gebruikersgedrag, zoals eye-tracking en usability testing, hebben aangetoond dat mensen websites scannen in plaats van lezen. Ze zoeken naar herkenbare patronen, duidelijke labels en logische categorieën. 

Onderzoekers als Jakob Nielsen en Don Norman hebben met hun werk op het gebied van usability en human-centered design veel bijgedragen aan de kennis over hoe mensen informatie verwerken en hoe je daar als ontwerper op kunt inspelen.

Een belangrijk inzicht uit hun onderzoek is het principe van “information scent” waarbij gebruikers sporen van informatie volgen die hen naar hun doel leiden. Als die sporen ontbreken of onduidelijk zijn, gaan ze niet converteren en zoeken ze hun heil op een andere website. 

Ook het “seven plus or minus two” principe van psycholoog George Miller speelt een rol, dit houdt in dat het kortetermijngeheugen van veruit de meeste mensen gemiddeld zeven elementen onthoud. Daarom werken menu’s met maximaal zeven navigatie-items het beste.

#De rol van informatiearchitectuur in webdesign

Informatiearchitectuur bepaalt hoe content wordt gestructureerd, hoe gebruikers navigeren en hoe snel ze vinden wat ze zoeken. Een degelijke informatiearchitectuur zorgt voor een intuïtieve gebruikerservaring, verhoogt de vindbaarheid van informatie en stimuleert conversies. Maar het gaat verder dan alleen gebruiksgemak.

Een heldere informatiearchitectuur maakt het beheer en onderhoud van een website ook eenvoudiger. Nieuwe content kan makkelijk worden toegevoegd zonder dat de structuur in de war raakt. En ook de merkuitstraling profiteert, omdat een gestructureerde website professionaliteit en betrouwbaarheid uitstraalt.

#De 3 belangrijkste pijlers van informatiearchitectuur

CONTENT
Document/datatypes, contentobjecten, volume, bestaande structuur.

CONTEXT
Bedrijfsdoelen, financiering, politiek, cultuur, technologie, middelen en beperkingen.

USERS
Taken van het publiek, informatiezoekgedrag, behoeften, ervaring.

Bovendien zorgt een goede informatiearchitectuur voor meer betrokkenheid. Gebruikers die makkelijk hun weg vinden, blijven langer op de site, bekijken meer pagina’s en komen vaker terug. Dit verhoogt de retentie en versterkt de relatie met je doelgroep.

#Informatiearchitectuur is het fundament van webdesign

Een goed doordachte informatiearchitectuur biedt talloze voordelen. Gebruikers vinden sneller wat ze zoeken, wat leidt tot een hogere tevredenheid, lagere bounce rate en meer conversies. De website wordt makkelijker te beheren en uit te breiden, omdat de structuur helder is.

Voor zoekmachines is een logische structuur ook belangrijk: Google en consorten waarderen websites met een duidelijke hiërarchie en goed georganiseerde sitemaps. Door een duidelijke structuur kunnen zoekmachines de site ook beter indexeren, wat weer zorgt voor een hogere positie in de zoekresultaten en meer zichtbaarheid.

Daarnaast draagt informatiearchitectuur bij aan de toegankelijkheid van een website. Door informatie logisch te ordenen en duidelijke labels te gebruiken, wordt de site begrijpelijk voor iedereen, inclusief mensen die gebruik maken van bijvoorbeeld een screenreader. Dit is niet alleen sociaal wenselijk, maar in veel gevallen ook wettelijk verplicht.

#Hoe verbeter je de informatiearchitectuur van je website?

Laat ik eerst beginnen met het goede nieuws: Informatiearchitectuur is geen statisch gegeven. Je kunt de structuur van je website altijd verbeteren. Begin met het analyseren van je huidige structuur. 

De eerste stap is om gebruik te maken van een technisch correcte sitemap (.XML bestand) en een broodkruimelnavigatie (breadcrumbs) op alle webpagina’s. Beide zijn cruciaal voor zowel gebruikers als zoekmachines om de structuur van je website beter te kunnen begrijpen.

Kijk kritisch naar je menu’s, categorieën en labels. Zijn ze logisch? Sluiten ze aan bij de verwachtingen van je gebruikers? Gebruik tools als Google of Matomo Analytics om te zien waar bezoekers je website verdwalen of wegklikken.

Betrek je doelgroep ook bij het proces. Vraag gebruikers naar hun ervaringen en laat ze taken uitvoeren op je website. Card sorting is een populaire methode waarbij gebruikers content in categorieën indelen. Dit geeft waardevolle inzichten in hoe zij de informatie het liefst geordend zien.

Test je aanpassingen met echte gebruikers. Kleine veranderingen kunnen grote impact hebben. Blijf optimaliseren, informatiearchitectuur is een doorlopend proces, geen eenmalige klus.

#Tools om je informatiearchitectuur te testen

Gelukkig hoef je het wiel niet zelf uit te vinden. Er zijn diverse online tools die je helpen om de informatiearchitectuur van je website te testen en te verbeteren. 

Treejack van Optimal Workshop is een bekende tool waarmee je de navigatiestructuur kunt testen zonder dat je een complete website hoeft te bouwen. Gebruikers krijgen taken en moeten via de structuur naar het juiste antwoord navigeren. Zo zie je direct waar de knelpunten zitten.

Card sorting tools, zoals OptimalSort, helpen je om inzicht te krijgen in hoe gebruikers informatie groeperen. Ook de gratis heatmap-tool van Hotjar kan je inzicht in klikgedrag en navigatiepatronen geven. 

Voor toegankelijkheid kun je gebruik maken van een tool als WAVE (Chrome-extension), deze controleert of je structuur logisch en bruikbaar is voor mensen met een beperking. 

#Wat maakt een goede informatiearchitectuur?

Een website met een sterke informatiearchitectuur heeft een aantal vaste ingrediënten. Allereerst een duidelijke (visuele) hiërarchie: van homepage tot subpagina’s is het voor iedereen duidelijk waar ze zich bevinden. Het navigatiemenu is overzichtelijk en logisch opgebouwd, met herkenbare labels en een beperkt aantal navigatie-items.

Elke pagina heeft een duidelijke titel en beschrijvende koppen. Content is gegroepeerd in logische categorieën en subcategorieën. Interne links en breadcrumbs helpen gebruikers om snel te navigeren en de context te begrijpen. En een goede zoekfunctie is onmisbaar voor grotere websites.

De structuur is flexibel genoeg om nieuwe content toe te voegen zonder dat het een rommeltje wordt. Zorg ervoor dat de navigatiepatronen en labels overal hetzelfde zijn, zodat gebruikers niet telkens opnieuw hoeven te leren hoe de site werkt (consistentie).

#Wat zeggen de specialisten?

Experts zijn het erover eens dat informatiearchitectuur de sleutel is tot succesvolle websites. Peter Morville, een van de grondleggers van informatiearchitectuur, benadrukt het belang van “findability” (vindbaarheid). Informatie moet niet alleen aanwezig zijn, maar ook makkelijk te vinden zijn. Hij introduceerde het “User Experience Honeycomb”, waarin findability, usability en accessibility centraal staan.

Jakob Nielsen (Nielsen Norman Group) stelt dat een goede informatiearchitectuur de cognitieve belasting van gebruikers verlaagt. Hoe minder moeite mensen hoeven te doen om informatie te vinden, hoe prettiger hun ervaring. Don Norman voegt daaraan toe dat een logische informatie structuur niet alleen het gebruiksgemak verhoogt, maar ook het vertrouwen in het merk versterkt.

Volgens Lou Rosenfeld, co-auteur van de “Polar Bear Book”, is informatiearchitectuur geen eenmalige taak, maar een continu proces van testen, leren en verbeteren. Hij raadt aan om regelmatig met echte gebruikers te testen en niet te vertrouwen op aannames.

#Expert tips voor een goede informatiearchitectuur

Wil je zelf aan de slag met informatiearchitectuur? Begin dan met het in kaart brengen van alle content op je website. Maak een content inventory en bepaal welke informatie het belangrijkst is voor je doelgroep. Werk met wireframes en sitemaps om de informatie structuur visueel te maken voordat je gaat bouwen.

Test je structuur met echte gebruikers, bijvoorbeeld via card sorting of tree testing. Wees niet bang om te schrappen, minder is vaak meer. Houd het menu overzichtelijk en gebruik duidelijke, herkenbare labels. Zorg dat elke pagina binnen drie klikken bereikbaar is.

Blijf optimaliseren. Analyseer regelmatig het gedrag van je bezoekers en pas de structuur aan waar nodig. Vergeet niet om ook aan toegankelijkheid te denken: een logische content structuur helpt niet alleen mensen zonder beperking, maar maakt je site voor iedereen bruikbaar.

#De toekomst van informatiearchitectuur

Websites worden steeds complexer en gebruikers stellen steeds hogere eisen, dus informatiearchitectuur wordt alleen maar belangrijker. Nieuwe technologieën zoals voice search, AI en chatbots vragen om het nog slimmer structureren van alle informatie. 

De principes blijven echter hetzelfde: structuur, logica en gebruiksgemak staan centraal. Wie investeert in een sterke informatiearchitectuur, plukt daar jarenlang de vruchten van. Niet alleen in de vorm van tevreden gebruikers en hogere conversies, maar ook in een website die makkelijk te beheren en uit te breiden is. 

Bottomline

Informatiearchitectuur is misschien niet het meest sexy onderdeel van webdesign, maar wel het meest bepalende. Het is de stille kracht achter elke succesvolle website of app. Door te investeren in een heldere structuur, logische navigatie en toegankelijke content, leg je het fundament voor een optimale gebruikerservaring, betere vindbaarheid en een sterke merkuitstraling.

Of je nu een kleine blog runt of een grote webshop beheert, informatiearchitectuur is de sleutel tot online succes. Dus de volgende keer dat je je website bekijkt, vraag jezelf dan af of jouw informatiearchitectuur op orde is. Zo niet, dan is het tijd om aan de slag te gaan en contact met mij op te nemen. 

Auteur: Jan Rajtoral

Jan Rajtoral is een ervaren grafische vormgever en webdesigner. Hij heeft een ruime ervaring met Front-end web design (HTML, CSS en JS/jQuery), User Experience (UX), Toegankelijkheid (WCAG), Performance en WordPress Ontwikkeling & Thema Ontwerp. Maar hij ontwerpt en ontwikkelt ook logo’s en huisstijlen, waarbij hij altijd streeft naar merkconsistentie in het hele ontwerp.